XVII. Ekwiwalent – kap, kap płyną wypłaty wyrównań

We wrześniu zapadło 181 kolejnych wyroków NSA oddalających kasacje i obligujących organy Policji do wypłaty wyrównania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Wśród nich bardzo dużo oddalających kasacje Komendanta Głównego Policji.

Komórki finansowe wypłacają należne wyrównania, a nasze Koleżanki i Koledzy składają pozwy o odsetki od wypłaconych wyrównań.

Nie możemy o tym zapomnieć, dlatego publikujemy krótki cytat z wyroku NSA z 19 września 2024 roku, sygn. akt III OSK 1998/23 / https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/A93073E6F7/: „Biorąc zatem pod uwagę, że przed 6 listopada 2018 r. do ustalania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop miały zastosowanie różne zasady – odmienne przed dniem i po dniu 19 października 2001 r., treść zdania drugiego art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej nie budzi wątpliwości z językowego, aksjologicznego (celowościowego) i systemowego punktu widzenia, jeśli będzie wykładana jako norma nakazująca stosowanie odmiennych – ze względu na wymiar urlopu w różnych okresach obowiązywania ustawy o Policji – zasad ustalania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Okoliczność, że od 1 października 2020 r. istnieje w polskim porządku prawnym norma zawarta w art. 115a ustawy o Policji (art. 1 pkt 16 ustawy nowelizującej), zgodnie z którym „ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym” nie ma wpływu na charakter tych zasad. Regulacja ta określająca sposób obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop jest niewątpliwie skorelowana z zasadami ustalania tej należności pieniężnej obowiązującymi od dnia 19 października 2001 r. i ułatwia proces ich obliczania od dnia 1 października 2020 r., a także – zgodnie ze zdaniem pierwszym art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej w sprawach „dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy wszczętych i niezakończonych przed dniem 6 listopada 2018 r. oraz do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy policjantowi zwolnionemu ze służby od dnia 6 listopada 2018 r.”. Brak objęcia zakresem obecnej treści art. 115a ustawy o Policji pozostałego okresu obowiązujących od dnia 19 października 2001 r. zasad ustalania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, a także treść zdania trzeciego art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej, zgodnie z którym „przy obliczaniu wysokości ekwiwalentu pieniężnego przysługującego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za rok 2018 określa się proporcję liczby dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego przysługującego przed dniem 6 listopada 2018 r. oraz od dnia 6 listopada 2018 r.” nie wyłączają tych zasad oraz nie mogą też czynić niewykonalnym prawa do ekwiwalentu ustalanego według tych zasad, tak jak brak analogicznej regulacji nie uniemożliwiał obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop przed dniem 19 października 2001 r.

Wysokość tego ekwiwalentu obliczana z uwzględnieniem zasad obowiązujących od dnia 19 października 2001 r. powinna uwzględniać ustawowy wymiar 26 dni kalendarzowych urlopu od tego dnia, a także istotę corocznego płatnego urlopu i istotę ekwiwalentności, tj. okoliczności, które akcentował Trybunał Konstytucyjny w motywach wyroku z 30 października 2018 r., K 7/15 stwierdzając, że „świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy. Taki sposób obliczania wartości jednego dnia urlopu wynika z faktu, że urlop wypoczynkowy liczony jest wyłącznie w dniach roboczych. Interpretację taką wspiera także treść art. 121 ust. 1 ustawy o Policji, który ustala wysokość uposażenia przysługującego policjantowi w razie wykorzystania urlopu. Ekwiwalent będący substytutem urlopu powinien więc odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Przyjęcie w art. 115a ustawy o Policji wskaźnika 1/30 części miesięcznego uposażenia policjanta oznacza, że wypłacanej policjantowi należności za jeden dzień niewykorzystanego urlopu nie można nazwać rekompensatą ekwiwalentną, co prowadzi do naruszenia „istoty” corocznego płatnego urlopu chronionego przez art. 66 ust. 2 Konstytucji”.

Przedstawiony wyżej rezultat wykładni art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej, w związku z art. 115a ustawy o Policji jest zatem zasadniczo zbieżny ze stanowiskiem Sądu I instancji, zgodnie z którym nie można przyjąć, aby art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej stanowił przeszkodę do stosowania art. 115a ustawy o Policji w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2020 r. nadanym ustawą nowelizującą, do stanów faktycznych zaistniałych przed tym dniem. Oznacza to, że za nieskuteczny należało uznać zarzut naruszenia art. 115a ustawy o Policji w związku z art. 66 ust. 2 w związku z art. 33 ust. 3 zdanie 2 i art. 190 ust. 4 Konstytucji RP oraz w związku z art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej.”.

Niestety otrzymaliśmy również informację o apelacji organu policji od wyroku o zasądzonych odsetkach, a w niej następujące zarzuty:

„1. Naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy:

art. 477 2§1 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i nadanie wyrokowi w punkcie II rygoru natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda, podczas gdy roszczenie powoda winno być oddalone w całości, tym samym brak było podstaw do nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności w tym zakresie.

2. Naruszenie prawa materialnego, tj.

1) art. 67 §2 k.c. w zw. z art. 4171 §1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem wydaniem aktu normatywnego ponosi Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w Bydgoszczy – tym samym zaniechanie wezwania do sprawy odpowiedniej jednostki Skarbu Państwa, podczas gdy odpowiedzialność za bezprawność aktu normatywnego nie związana jest z działalnością pozwanego;

2) art. 4421 §1 k.c. w zw. z art. 417 w zw. z art. 4171 §1 k.c. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że roszczenie o naprawienie szkody z tytułu bezprawia legislacyjnego nie uległo przedawnieniu, podczas gdy zastosowanie tego przepisu prowadziłoby do oddalenia powództwa w tym zakresie;

3) art. 417 §1 k.c. w zw. z art. 4171 §1 k.c. poprzez jego zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, podczas gdy podstawą roszczenia powoda był art. 481 k.c. tj. roszczenie od odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy;

4) art. 481 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż powód jest uprawniony na tej podstawie prawnej do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy podczas, gdy przepis ten ma zastosowanie do stosunków zobowiązaniowych zaś wspomniane uprawnienie do ekwiwalentu ma swoje oparcie w stosunku służbowym wynikającym z ustawy o policji, do którego nie mają zastosowania przepisy o zobowiązaniach cywilnoprawnych.

Ponadto na podstawie art. 118 k.c. w zw. z art. 481 k.c. pozwany podnosi zarzut przedawnienia roszczenia powoda w zakresie należności za okres 3 lat licząc wstecz od dnia wniesienia pozwu”.

Niestety nasze wystąpienie do Komendanta Głównego Policji w sprawie ekwiwalentu pozostaje bez odpowiedzi. Za chwilę minie pół roku. Cierpliwie czekamy.