Ekwiwalent. Aktualności

Ekwiwalent. Aktualności

• wojewódzkie sądy administracyjne – jasno i dobitnie – wyliczyć i wypłacić,
• NSA – oddala zażalenia na zawieszenia postępowań,
• TK – milczy.

Za dwa miesiące miną cztery lata od wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 30 października 2018 r. w sprawie sygn. akt. K 7/15. Wyrok został opublikowany 6 listopada 2018r. (Dz. U. 2018r. poz. 2102). Trybunał Konstytucyjny  orzekł, że art. 115a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji w zakresie w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 miesięcznego uposażenia, jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w  z związku z art. 31 ust. 3 zdanie drugie konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepis art. 115a ustawy o Policji, będący przedmiotem powyższego wyroku stanowił, że ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego oraz za każde rozpoczęte 8 godzin niewykorzystanego czasu wolnego przysługującego na podstawie art. 33 ust. 3 ustala się w wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

Przepis ten wprowadzony został w życie ustawą z dnia 27 lipca 2001r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy – Prawo bankowe, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. z 2001r. Nr 100 poz. 1084) i obowiązywał od dnia 19 października 2001r.

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 października 2018 (sygn. akt K 7/15) wskazał, że “ekwiwalent pieniężny przyznawany jest w sytuacji zwolnienia funkcjonariusza ze służby, zaś celem tej regulacji, w kwestionowanym zakresie, jest zrekompensowanie funkcjonariuszowi faktycznej niemożności wykorzystania przysługującego mu urlopu, co stanowi urzeczywistnienie konstytucyjnie zagwarantowanych corocznych płatnych urlopów”. Trybunał Konstytucyjnej wskazał dalej, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy jest “zastępczą formą” wykorzystania urlopu w sytuacji zwolnienia ze służby, która powoduje prawną i faktyczną niemożliwość realizacji tych świadczeń w naturze. Innymi słowy, po ustaniu stosunku służby, prawo do urlopu przekształca się w świadczenie pieniężne, będące, jak sama nazwa wskazuje, jego ekwiwalentem. Obowiązek wypłaty obciąża Policję (pracodawcę), ponieważ w czasie służby w tej formacji funkcjonariusz nabył powyższe uprawnienia, których z powodu wykonywania obowiązków służbowych nie mógł zrealizować w naturze (…). Świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy. Taki sposób obliczania wartości jednego dnia urlopu wynika z faktu, że urlop wypoczynkowy liczony jest wyłącznie w dniach roboczych. Interpretację taką wspiera także treść art. 121 ust. 1 ustawy o Policji, który ustala wysokość uposażenia przysługującego policjantowi w razie wykorzystania urlopu. Ekwiwalent będący substytutem urlopu powinien więc odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Zdaniem Trybunału przyjęcie w art. 115a ustawy o Policji wskaźnika 1/30 części miesięcznego uposażenia policjanta oznacza, że wypłacanej policjantowi należności za jeden dzień niewykorzystanego urlopu nie można nazwać rekompensatą ekwiwalentną,       co prowadzi do naruszenia “istoty” corocznego płatnego urlopu chronionego przez art. 66 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z którym to przepisem pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, zaś maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 190 Konstytucji RP – orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Ponadto orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Wojewódzkie sądy administracyjne w setkach wydanych wyroków stwierdzają, że Trybunał nie stwierdził niekonstytucyjności całego przepisu art. 115a ustawy o Policji, a jedynie jego części, określającej sposób obliczania ekwiwalentu. Sądy nie mają wątpliwości, że pozostała w systemie prawnym obowiązująca regulacja ustanawiająca uprawnienie policjanta do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w przypadku jego zwolnienia ze służby. W wydawanych wyrokach jednoznacznie wskazują również na to, że w dniu 14 sierpnia 2020 r. została uchwalona ustawa o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1610). Wskazaną ustawą dokonano zmiany m.in. art. 115a ustawy o Policji. Przepis ten – po zmianie – stanowi, że ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. W art. 9 ust. 1 powyższej ustawy wprowadzono jednak zapis, że przepis art. 115a ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy wszczętych i niezakończonych przed dniem 6 listopada 2018 r. oraz do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy policjantowi zwolnionemu ze służby od dnia 6 listopada 2018 r. Wojewódzkie sądy administracyjne nie mają wątpliwości, że ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed dniem 6 listopada 2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu obowiązującym przed dniem 6 listopada 2018 r.

Niestety już prawie cztery lata doświadczamy tego, że tych oczywistych faktów nie przyjmują do wiadomości organy Policji – komendant główny, komendanci wojewódzcy, komendanci miejscy i powiatowi Policji.

Zainteresowanym polecamy konkluzję uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 14 lipca 2022 roku, sygn.. akt III SA/Gd 791/21 / https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/E80E8EBEE0 /.  Całość opracowania dostępna po pobraniu dokumentu: (pobierz dokument) 

Ekwiwalent – wyliczyć i wypłacić. Czy można jeszcze jaśniej?

Wojewódzkie sądy administracyjne wydają setki wyroków jednoznacznie wręcz łopatologicznie obligujących organy Policji do wyliczenia i wypłacenia należnego ekwiwalentu. Robią to jasno, dobitnie i jednoznacznie. Prezentujemy wybrane cytaty z rozstrzygnięcia i uzasadnienia jako przykład braku najmniejszych wątpliwości jak powinien postąpić organ Policji. ***

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 18 sierpnia 2022 roku, sygn. akt III SA/Kr 358/22:  / https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/0C349F6F43 /

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jakub Makuch Sędziowie WSA Elżbieta Czarny-Drożdżejko WSA Renata Czeluśniak (spr.) po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi K. T. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 29 grudnia 2021 r. nr 166/EU-O/2021 w przedmiocie odmowy wypłaty wyrównania wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. /…/

Uzasadnienie

Przedmiotem kontroli Sądu była decyzja Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 29 grudnia 2021 r. utrzymująca w mocy decyzję Komendanta Miejskiego Policji w Tarnowie z dnia 29 listopada 2021 r. odmawiającą skarżącemu wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe i dodatkowe w związku ze zwolnieniem ze służby w Policji. /…/

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z 5 sierpnia 2020 r. sygn. akt lII SA/Kr 38/20 uchylił decyzję z dnia 7 listopada 2019 r. oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia 24 września 2019 r. odmawiającą skarżącemu wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe, dodatkowe. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2021 r. sygn. akt III OSK 3538/21 oddalił skargę kasacyjną organu. W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Komendant Wojewódzki Policji w Krakowie po raz drugi utrzymał w mocy decyzję odmawiającą skarżącemu wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy. Zdaniem organu, zastosowanie się do wykładni art. 115a UoP w brzmieniu przyjętym w wyroku WSA w Krakowie stanowiłoby naruszenie art. 6 k.p.a. Wskazał bowiem, że dnia 1 października 2020 r. organ został wyposażony w materialnoprawne przepisy umożliwiające rozpoznanie wszystkich spraw o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy. Sporna pozostaje zatem kwestia związania organów Policji powołanym wyrokiem WSA w Krakowie z dnia 5 sierpnia 2020 r. /…/

Zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Trzeba wskazać, że zmiana stanu prawnego uzasadniająca odstąpienie od wskazań zawartych w wyroku ma miejsce wyłącznie wówczas, gdy powoduje, że pogląd sądu stanie się nieaktualny (por. wyrok NSA z 22.09.1999 r., I SA 2019/98, cyt. za B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX/el. 2019), co nie miało miejsca w nin. sprawie.

Organy I i II instancji naruszyły art. 153 p.p.s.a. orzekając w sposób odmienny niż wynikało to ze wskazań zawartych w prawomocnym wyroku WSA w Krakowie i NSA – organy nie dokonały wyliczenia i wypłaty części należnego skarżącemu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop na podstawie art. 115a ustawy o Policji, interpretowanego w zgodzie z art. 66 ust. 2 Konstytucji RP i stanowiskiem TK wyrażonym w ww. wyroku. Zdaniem Sądu, wejście w życie w dniu 1 października 2020 r. ww. nowelizacji ustawy o Policji nie pozwala na przyjęcie, że w doszło do zmiany stanu prawnego, która uzasadniałaby odstąpienie od zastosowania wyroku WSA w Krakowie i NSA . Aktualne bowiem pozostają w stosunku do policjantów zwolnionych ze służby przed wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego rozważania prawne zawarte w tym wyroku oraz ww. wyrokach sądów administracyjnych. /…/

Wobec powyższego, przedstawiona wyżej przez sąd rozpoznający przedmiotową sprawę wykładnia art. 9 ust. 1 ustawy z o szczególnych rozwiązaniach (…), sprawia, że w pełni aktualne pozostają wskazania zawarte wyroku WSA z dnia 5 sierpnia 2020 r. oraz ww. wyroku NSA z dnia 5 sierpnia 2021 r. W nin. sprawie nie doszło bowiem do zmiany elementów decydujących o powstaniu sprawy administracyjnej, w postaci: okoliczności faktycznych sprawy, a także norm prawnych stanowiących podstawę orzekania przez organy administracji publicznej i nadal, tak jak to miało miejsce w dniu wydania ww. wymienionego wyroku WSA, ocena sytuacji skarżącego powinna zostać dokonana z zastosowaniem poprzednio obowiązującego art. 115a ustawy o Policji, w znaczeniu ukształtowanym wyrokiem TK z dnia 30 października 2018 r. oraz z uwzględnieniem stanowiska NSA zawartym w wyroku z dnia 5 sierpnia 2021 r. sygn. akt III OSK 3538/21.

Należy jeszcze raz podkreślić, że art. 153 p.p.s.a. ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że ani organ administracji publicznej, ani sąd, orzekając ponownie w tej samej sprawie, nie mogą nie uwzględnić oceny prawnej i wskazań wyrażonych wcześniej w orzeczeniu Sądu, gdyż są nimi związane. Związanie oceną prawną wyrażoną w uzasadnieniu orzeczenia oraz wynikającymi z niej wskazaniami co do dalszego postępowania oznacza, że organ nie może formułować nowych ocen prawnych sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, lecz obowiązany jest do podporządkowania się jemu w pełnym zakresie oraz konsekwentnego reagowania w razie stwierdzenia braku zastosowania się do wskazań w zakresie dalszego postępowania przed organem administracji publicznej (por. wyrok NSA z 20 kwietnia 2021 r., III OSK 321/21, CBOSA).