Dwie emerytury – kolejna petycja do Prezesa Rady Ministrów

Problem, który potocznie określamy mianem dwie emerytury ma już kilkuletnią historię. W związku z kolejną petycją, która wpłynęła do Prezesa Rady Ministrów, przypominamy podstawowe fakty.

Spośród funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy zawodowych, którzy korzystają z zaopatrzenia emerytalno-rentowego można wyodrębnić, według kryterium daty przyjęcia do służby, dwie grupy: funkcjonariuszy, którzy służbę rozpoczynali od 1 stycznia 1999 r. i później oraz tych, którzy do służby wstąpili przed 1 stycznia 1999 r. 

Zróżnicowanie to występuje w zakresie, po pierwsze, sposobu uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po drugie zaś, na ustanowieniu określonych reguł zbiegu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. 

W przypadku pierwszej grupy mamy do czynienia z zasadą pełnej odrębności systemów emerytalnych – oznacza to możliwość nabycia i pobierania emerytury zarówno w systemie mundurowym, jak powszechnym. Wynika to z faktu, że w przypadku tej grupy funkcjonariuszy do okresów, z których budowana jest podstawa wymiaru emerytury mundurowej, nie uwzględnia się okresów tak zwanej pracy cywilnej. 

Inaczej sytuacja przedstawia się w odniesieniu do funkcjonariuszy, którzy rozpoczynali służbę przed 1 stycznia 1999 r., czyli przed reformą polskiego systemu emerytalnego. Funkcjonariusze ci mogą pobierać, co do zasady, jedną emeryturę – przy czym okresy pracy cywilnej podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości emerytury mundurowej, jednak tylko w określonym zakresie, do maksymalnej podstawy wymiaru i według zróżnicowanych wskaźników. Ponieważ osoby z tej grupy, po nabyciu prawa do emerytury mundurowej, podejmują aktywność zawodową, która wiąże się z podleganiem ubezpieczeniom społecznym i opłacają składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, jej przedstawiciele czują się pokrzywdzeni w takim znaczeniu, że część z nich – pomimo, że nabywa prawo do emerytury powszechnej – nie otrzymuje z tego tytułu emerytalnych świadczeń. Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe są pobierane od każdego pracującego emeryta. Po przekroczeniu 75 % podstawy wymiaru emerytury przez emeryta mundurowego wpłacone składki nie powodują jej wzrostu. Emeryt taki ma hipotetycznie prawo do „drugiej emerytury” z systemu powszechnego, jednak zgodnie z ustaloną w ustawach zasadą jednego świadczenia nie może jej pobierać.

W latach 2017-2021 zapadło kilkadziesiąt wyroków korzystnych dla świadczeniobiorców mundurowych. Obecna linia orzecznicza sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, nie pozwala na pobieranie dwóch świadczeń w związku z ich zbiegiem i emeryci mundurowi muszą wybierać, z jakiego systemu chcą otrzymywać emeryturę. 

Taka linia orzecznicza jest oparta na stanowisku, które przyjął Sąd Najwyższy w uchwale podjętej przez 7 sędziów z dnia 15 grudnia 2021 r., sygn. akt III UZP 7/21, w której uznano, że „ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 2 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru, obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej w związku z art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin)”.

Po tym w wyroku Sądu Najwyższego sądy sztywno stosują przepisy art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej, art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy i przyjmują, że emeryt mundurowy pozostający w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., może pobierać tylko jedną z przysługujących mu emerytur – emeryturę mundurową albo emeryturę z FUS. Sądy uzasadniają, że emeryt mundurowy nie może mieć wypłacanych obu świadczeń, ponieważ w wymiarze przysługującej mu emerytury wojskowej lub policyjnej mogą być uwzględniane nie tylko okresy zawodowej służby, ale także okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w ustawie emerytalnej, mimo że nie są to okresy zawodowej służby. Uważają, że jest to bardzo preferencyjny sposób obliczania emerytury. Pozwala on bowiem na uwzględnienie w wymiarze policyjnej/wojskowej emerytury (przysługującej bez względu na wiek), okresów ubezpieczenia, które uprawniają do emerytury z systemu ubezpieczeń społecznych dopiero po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Z tego powodu osoba, która wstąpiła do służby przed dniem 2 stycznia 1999 r. pobierać może tylko jedną z przysługujących emerytur: emeryturę policyjną/wojskową (obliczoną za okresy służby oraz „cywilnej” pracy) albo emeryturę z FUS (obliczoną tylko za okresy „cywilnej” pracy).

Sądy podkreślają, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są bezwzględnie obowiązujące i wobec jednoznacznego brzmienia art. 95 ustawy emerytalnej, brak podstaw do odmiennej ich interpretacji, zwłaszcza wobec obowiązku dokonywania wykładni w sposób ścisły. Stwierdzają, że przyjęcie, że prawo do pobierania dwóch emerytur, to jest emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i emerytury mundurowej, przysługuje również funkcjonariuszowi, który został przyjęty do służby przed 1 stycznia 1999 r. i którego emerytura mundurowa została obliczona bez uwzględnienia cywilnego stażu emerytalnego, jest wprost sprzeczne z dyspozycją art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej, jak również z analogicznym art. 7 wojskowej ustawy emerytalnej, które to przepisy jednoznacznie definiują, kiedy emeryt mundurowy może pobierać dwa świadczenia z odrębnych systemów ubezpieczeń. Dotychczasowe przepisy – w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia mundurowego ze świadczeniami z ubezpieczeń społecznych – bazują na zasadzie pobierania jednego świadczenia wyższego lub wybranego przez zainteresowanego i to niezależnie czy do obliczenia przysługującej uprawnionemu emerytury mundurowej został uwzględniony staż cywilny, czy też nie.

Od kilku lat próbujemy to zmienić, dlatego 5 stycznia 2023 roku złożyliśmy petycję do ówczesnego premiera. Petycja podobnie jak wiele innych nie znalazła uznania i wylądowała w koszu.

Sądziliśmy, że sytuacja zmieni się po wyborach, zwłaszcza że posłowie Platformy Obywatelskiej w kwietniu 2023 roku złożyli projekt ustawy umożliwiający emerytom mundurowym, którzy dalej pracowali, skorzystanie z dodatkowej emerytury. Informowali o tym posłowie KO Cezary Tomczyk, Cezary Grabarczyk i Czesław Mroczek na zwołanej w tym celu konferencji prasowej. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1565671%2Cdodatkowa-emerytura-dla-mundurowych-ko-zlozyla-w-sejmie-projekt-ustawy 

 Wcześniej podobny projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS złożyli w Sejmie posłowie Lewicy.

Od złożenia tamtych projektów minęły już dwa lata, w ciągu których do najwyższych władz państwowych napłynęło wiele petycji, niestety wszystkie trafiają do dalszych analiz, ale nie materializują się żadnymi konkretnymi decyzjami.

Taki los spotkał także najnowszą petycję, którą w imieniu członków Związku Żołnierzy Wojska Polskiego i w interesie publicznym złożyło Prezydium Zarządu Głównego Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, wnosząc do Premiera Rady Ministrów o podjęcie działań mających na celu nowelizacje obowiązujących przepisów. W petycji podkreślono: „Pracujący emeryt wojskowy (policyjny) jest zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, rentowe, zdrowotne i wypadkowe, które przekazywane są do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Płaci również składki na ubezpieczenie zdrowotne, które przekazywane są do Narodowego Funduszu Zdrowia. Niestety, emeryci mundurowi oraz ich rodziny nie mogą w pełni korzystać ze zgromadzonego kapitału na ubezpieczenie społeczne. Znane są przypadki, gdy odprowadzone składki wynoszą po kilkaset tysięcy złotych i w przeważającym stopniu są przejęte przez państwo. W tej sytuacji rodzi się uzasadnione pytanie, czy żołnierze (funkcjonariusze) posiadający ustalone prawo do pobierania emerytury mundurowej powinni płacić wszystkie wyżej wymienione składki”.

Petycja została przekazana do MON, MSWiA i do wiadomości Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

O petycji i odpowiedzi Kancelarii Premiera informuje Zarząd Główny Związek Żołnierzy Wojska Polskiego – https://www.zzwp.pl/strona-glowna/ 

O sprawie możesz przeczytać tutaj: https://www.infor.pl/prawo/sluzby-mundurowe/6925466,na-biurku-premiera-petycja-o-200-000-dodatkowych-emerytur-cywilnych-dla-mundurowych-sprzed-1999-r.html Do przeczytania obszerny artykuł „Na biurku premiera petycja o 200 000 dodatkowych emerytur (cywilnych) dla mundurowych sprzed 1999 r.”.

Podobnie również tutaj: https://www.infor.pl/prawo/prawa-seniora/emerytura/6515781,jeden-senior-ma-dwie-emerytury-mundurowa-i-cywilna-z-fus-juz-obecnie-to-mozliwe-ale-nie-w-kazdym-przypadku-rzad-chce-zmienic-przepisy.html Artykuł: „Jeden senior ma dwie emerytury: mundurową i cywilną z FUS. Już obecnie to możliwe, ale nie w każdym przypadku. Rząd chce zmienić przepisy”

I co dalej? Musimy ciągle przypominać o niespełnionych obietnicach i doprowadzić do rozwiązania problemu. Potrzebne jest jednak poważne potraktowanie problemu.